Με επιβλητική παρουσία και αυθεντική γοητεία, ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ ήταν ένας από τους πιο καταξιωμένους ηθοποιούς του θεάτρου και ο απόλυτος σταρ του ελληνικού κινηματογράφου. Ο νεαρός ζεν πρεμιέ που ξεπήδησε από το Εθνικό Θέατρο, γρήγορα απέδειξε ότι είχε το ταλέντο και την ικανότητα να ανταπεξέλθει με την ίδια ευκολία σε μια τεράστια γκάμα ρόλων. Τόσο με τις δουλειές που έκανε με την Αλίκη όσο και με την πορεία που χάραξε μόνος, κατάφερε να χτίσει μια μακρά καριέρα γεμάτη επιτυχίες και δόξα, συνδυάζοντας τον εμπορικό κινηματογράφο με κλασικά έργα στο θεατρικό σανίδι.

ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ

Γεννήθηκε στον Πειραιά και ήταν το τρίτο παιδί του Γιάννη Παπαμιχαήλ, το πρώτο με τη δεύτερη σύζυγο του Ελένη. Είχε δυο μεγαλύτερα αδέλφια, τον Στέλιο και τη Μαρία, από τον πρώτο γάμο του πατέρα του και τον μικρότερο Νίκο από τον δεύτερο. Οι γονείς του διατηρούσαν ένα μικρό καφενείο στο Χατζηκυριάκειο, όπου κι εκείνος βοηθούσε όταν τελείωνε το σχολείο. Σε ηλικία 7 ετών βιώνει τον βομβαρδισμό του Πειραιά από τους Γερμανούς, γεγονός που τον στιγμάτισε. Στη διάρκεια της Κατοχής οι γονείς του τον έστειλαν σε συγγενείς στο Κρανίδι Αργολίδας μέχρι να τελειώσει ο πόλεμος.

Η μητέρα του τον προόριζε για αρχιμανδρίτη, όπως ήταν και ο αδελφός της, ενώ αργότερα προέκυψε η ευκαιρία να σπουδάσει υφαντουργία στην Αγγλία, καθώς κέρδισε μία υποτροφία από το εργοστάσιο της Πειραϊκής Πατραϊκής. Όμως εκείνος είχε άλλα σχέδια, καθώς στο γυμνάσιο, είχε ήδη έρθει σε επαφή με το θέατρο, παίζοντας τον Σάιλοκ σε ένα ανέβασμα του «Έμπορου της Βενετίας». Έτσι, το 1952, αποφασίζει να δώσει κρυφά εξετάσεις για τη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, όπου γίνεται δεκτός.

Τη θεατρική περίοδο 1953-54, κι ενώ είναι ακόμα σπουδαστής, κάνει την πρώτη του εμφάνιση στο Εθνικό Θέατρο με μικρούς ρόλους στις παραστάσεις «Ο Βασιλιάς και ο Σκύλος» του Δημήτρη Ροντήρη, «Άννα Κρίστι» και «Ο Άνθρωπος του Διαβόλου» αμφότερα του Αλέξη Σολωμού. Το καλοκαίρι του 1954 θα έχει ένα μικρό ρόλο στον «Ιππόλυτο», την ιστορική παράσταση του Δημήτρη Ροντήρη που εγκαινίασε το θεσμό των Επιδαύριων. Αποφοιτεί με άριστα το 1955 και γι’ αυτό του απονέμεται το Βραβείο Κοτοπούλη.

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ

Η πρώτη του επαγγελματική εμφάνιση ήταν στο Εθνικό Θέατρο, αμέσως μετά την αποφοίτηση του, στον «Γλάρο» (1957) του Τσέχωφ με την Κυβέλη και την Βάσω Μανωλίδου. Θα παραμείνει στο Εθνικό μέχρι το 1961, ενώ το 1960 κάνει μια παράλληλη συνεργασία με το Θέατρο Τέχνης παίζοντας στο «Θείο Βάνια» του Τσέχωφ, με τον Κάρολο Κουν στον κεντρικό ρόλο αλλά και στην καρέκλα του σκηνοθέτη. Ήταν μια παράσταση που σημείωσε μεγάλη επιτυχία με τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ να εντυπωσιάζει κριτικούς και κοινό στον ρόλο του γιατρού Άστροφ. Το 1962 συγκροτεί μαζί με τη Δέσπω Διαμαντίδου δικό του θίασο στο Ελεύθερο Θέατρο όπου περιοδεύει σε Ελλάδα και Κύπρο. Το καλοκαίρι του 1963 ανεβάζει για πρώτη φορά στην Ελλάδα την «Ποντικοπαγίδα» της Άγκαθα Κρίστι και το επόμενο καλοκαίρι παίζει τον Ιππόλυτο στο ανέβασμα της ομότιτλης τραγωδίας του Ευριπίδη από το ΚΘΒΕ.

Η θεατρική περίοδος 1964-65 είναι σημαντική στη θεατρική πορεία του Δημήτρη Παπαμιχαήλ καθώς γίνεται συνθιασάρχης με την Αλίκη Βουγιουκλάκη, ξεκινώντας με το έργο «Κολόμπ» του Ζαν Ανουίγ στο θέατρο Κεντρικόν. Το 1971 εγκαινίασαν μαζί το θέατρο Αλίκη στην οδό Αμερικής, όπου στέγασαν τις παραστάσεις τους. Η θεατρική τους συνεργασία διήρκεσε έως το 1974 και περιλάμβανε επιτυχημένες παραστάσεις ξένου ρεπερτορίου, όπως «Του Φτωχού τ’ Αρνί» (1966-67) του Στέφαν Τσβάιχ, «Τόπο στα Νειάτα» (1967-68) του Λαντισλάους Φοντόρ, «Οι Φυλακισμένοι της 2ης Λεωφόρου» (1972-73) του Νηλ Σάιμον, «Η Θεατρίνα» (1972-73 και 1973-74) του Σόμερσετ Μομ, και «Ωραία μου Κυρία» (1973-74) του Μπερνάρ Σω. Ανέβασαν όμως μαζί και παραστάσεις Ελλήνων συγγραφέων, μερικές εκ των οποίων αργότερα μεταφέρθηκαν και στον κινηματογράφο, όπως «Ο Πειρασμός» (1964-65) του Γρηγορίου Ξενόπουλου, «Η Κόρη μου η Σοσιαλίστρια» (1965-66) του Αλέκου Σακελλάριου, «Αχ Αυτή η Γυναίκα μου» (1966-67) και «Ζητείται Νέα με Προίκα» (1967-68) αμφότερα του Νίκου Τσιφόρου. Τη θεατρική περίοδο 1968-69, όταν η Αλίκη αποφάσισε να απέχει από το θέατρο λόγω εγκυμοσύνης, ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ ανεβάζει στο θέατρο Αλάμπρα τον «Θείο Βάνια» του Τσέχωφ σε δική του σκηνοθεσία. Δεν είναι η πρώτη φορά που αναλαμβάνει καθήκοντα σκηνοθέτη, καθώς τη δική του υπογραφή είχαν οι αρκετές από τις παραστάσεις της δεκαετίας 1964-74.

Μετά το 1975 (και αφού είχε χωρίσει πια με την Αλίκη) έδωσε περισσότερο βάρος στο θέατρο, ερμηνεύοντας σπουδαίους ρόλους πλάι σε σημαντικούς συνεργάτες όπως η Έλλη Λαμπέτη, η Ελένη Χατζηαργύρη και η Κάτια Δανδουλάκη και υπό την καθοδήγηση σημαντικών σκηνοθετών όπως ο Μίνως Βολανάκης στο ΚΘΒΕ και ο Σπύρος Ευαγγελάτος στο «Αμφί-Θέατρο». Ωστόσο, σχεδόν δέκα χρόνια μετά το χωρισμό τους, συνεργάζεται πάλι με την Αλίκη, ανεβάζοντας το έργο «Εκπαιδεύοντας τη Ρίτα» (1984) του Γουίλυ Ράσελ με πολύ μεγάλη επιτυχία. Η παράσταση παρουσιάστηκε σε όλη την Ελλάδα, καθώς και στην Αμερική, τον Καναδά, την Κύπρο και σχεδόν σε όλη την Ευρώπη. Η τελευταία συνεργασία τους ήταν τον επόμενο χρόνο στο θεατρικό έργο «Φιλουμένα Μαρτουράνο» του Ντε Φίλιππο.

Παρέμεινε δραστήριος θεατρικά και το 1998 απέσπασε θερμές κριτικές για την ερμηνεία του στον «Οιδίποδα επί Κολωνώ» που παρουσιάστηκε στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου σε σκηνοθεσία του Σταύρου Τσακίρη. Η τελευταία του θεατρική δουλειά ήταν με το έργο «Τρεις Φορές Ζωή» της Γιασμίν Ρεζά που ανέβηκε στο θέατρο Μπρόντγουεϊ τη θεατρική περίοδο 2000-01.

Ο ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Το κινηματογραφικό ντεμπούτο του Δημήτρη Παπαμιχαήλ έγινε το 1956 στον (έγχρωμο) «Αγαπητικό της Βοσκοπούλας» του Ηλία Παρασκευά. Την αμέσως επόμενη χρονιά κάνει την πρώτη του εμφάνιση σε ταινία της Φίνος Φιλμ με ένα μικρό ρόλο στη «Θεία από το Σικάγο» του Αλέκου Σακελλάριου και αργότερα στο «Η Κυρά μας η Μαμμή» (1958) συναντά ξανά τον Αλέκο Σακελλάριο, τον Ορέστη Μακρή και τη Γεωργία Βασιλειάδου. Όμως, όπως ο ίδιος έλεγε, η πρώτη του ουσιαστική ταινία ήταν το «Τελευταίο Ψέμμα» (1958) του Μιχάλη Κακογιάννη, και αυτή για τη Φίνος Φιλμ.

Ο Φιλοποίμενας Φίνος ήταν εκείνος που θα «ζευγαρώσει» κινηματογραφικά τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ με την Αλίκη Βουγιουκλάκη, επιλέγοντάς τους να παίξουν μαζί στην «Αστέρω» (1959). Οι δυο τους, παρότι φοιτούσαν μαζί στη σχολή του Εθνικού Θεάτρου, δεν είχαν παίξει ποτέ ο ένας δίπλα στον άλλο. Το ζευγάρι καθιερώνεται στη συνείδηση του κόσμου καθώς οι εμπορικές επιτυχίες ακολουθούν η μία την άλλη: «Το Ξύλο Βγήκε από τον Παράδεισο» (1959) του Αλέκου Σακελλάριου, «Μανταλένα» (1960) του Ντίνου Δημόπουλου και φυσικά η «Αλίκη στο Ναυτικό» (1961) του Αλέκου Σακελλάριου.

Στην ίδια περίοδο, ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ παίζει στα φιλμ «Ποτέ την Κυριακή» (1960) και «Φαίδρα» (1961) υπό τη σκηνοθετική καθοδήγηση του Ζιλ Ντασέν. Δοκιμάζει και τις δυνάμεις του χωρίς την Αλίκη σε ενδιαφέρουσες παραγωγές όπως «Χαμένα Όνειρα» (συμπαραγωγή Φίνος Φιλμ με Δαμασκηνός-Μιχαηλίδης, 1961), «Εταιρεία Θαυμάτων» (1962), «Ο Λουστράκος» (1962), «Μην Ερωτεύεσαι το Σάββατο (Κρόνος Φιλμ, 1962)», «Τα Κόκκινα Φανάρια» (Δαμασκηνός-Μιχαηλίδης, 1963) αλλά και στο φιλμ νουάρ «Ο Θάνατος θα Ξανάρθει» (Φίνος Φιλμ, 1962) με τον ρόλο του δαιμόνιου ντεντέκτιβ που αποδεικνύει περίτρανα το εύρος της υποκριτικής του γκάμας.

Το δίδυμο Δημήτρης-Αλίκη αποδεικνύεται εγγύηση εμπορικής επιτυχίας για τους παραγωγούς, ενώ παράλληλα γίνονται ζευγάρι στο θέατρο αλλά και στη ζωή. Γυρίζουν μαζί για τη Δαμασκηνός-Μιχαηλίδης τις ταινίες «Χτυποκάρδια στο Θρανίο» (1963), «Μοντέρνα Σταχτοπούτα» (1965), «Η Κόρη μου η Σοσιαλίστρια» (1966), «Διπλοπενιές» (1966), «Το πιο Λαμπρό Αστέρι» (1967), «Αχ Αυτή η Γυναίκα μου» (1967) και για την Καραγιάννης-Καρατζόπουλος το «Κορίτσι του Λούνα Παρκ» (1968), «Η Αγάπη μας» (1968).

Σταδιακά, ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ αφήνει πίσω του τον τύπο του ωραίου, φινετσάτου και καλόκαρδου νέου, και επιλέγει ρόλους πιο «λαϊκούς» αξιοποιώντας συχνά τις φωνητικές και τις χορευτικές του ικανότητες. Το ζευγάρι επιστρέφει στη Φίνος Φιλμ το 1968 με μεγάλες επιτυχίες όπως «Η Αρχόντισσα κι ο Αλήτης» (1968), «Η Δασκάλα με τα Χρυσά Μαλλιά» (1968), «Η Νεράιδα και το Παλικάρι» (1969) και φυσικά με τη θρυλική «Υπολοχαγό Νατάσσα» (1970). Η ερμηνεία του στην ταινία «Ο Παπαφλέσσας» (1971) του Ερρίκου Ανδρέου θεωρείται από τις κορυφαίες κινηματογραφικές του δουλειές και είναι από τους ρόλους που ξεχώριζε και ο ίδιος. Το 1974 κλείνει τον κύκλο του στη Φίνος Φιλμ με τους «Εραστές του Ονείρου» του Γιάννη Δαλιανίδη με παρτενέρ την Ζωή Λάσκαρη, και αποφασίζει να αφοσιωθεί στο θέατρο. Όμως, το 1978 δεν μπορεί να αρνηθεί την πρόταση του Ζιλ Ντασέν για ένα ρόλο στο «Κραυγή Γυναικών», ενώ μετά από δύο αδιάφορους ρόλους («Άγριες Κότες» και «Πολίτες Δεύτερης Κατηγορίας») κλείνει την κινηματογραφική του διαδρομή το 1996 με την ταινία «Προς την Ελευθερία» του Χάρη Παπαδόπουλου δίπλα στη Μαίρη Χρονοπούλου.

Παράλληλα με την κινηματογραφική και τη θεατρική του πορεία, ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ συνεργάστηκε από το 1957 έως το 1987 με την Κρατική Ραδιοφωνία σε αμέτρητες παραγωγές, ενώ έκανε και επιλεγμένες τηλεοπτικές εμφανίσεις («Βασίλισσα Αμαλία», «Ένοχοι», «Ναυτικές Ιστορίες», «Ανατολικός Άνεμος» κ.α.).

ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΖΩΗ

Ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ έκανε δύο γάμους: Στις 17 Ιανουαρίου 1965 παντρεύτηκε στους Δελφούς την Αλίκη Βουγιουκλάκη και μαζί απέκτησαν ένα γιό, τον Γιάννη. Μετά το διαζύγιό τους το 1975, ο Δημήτρης παντρεύτηκε την ίδια χρονιά τη Νανά Ειλικρινή, με την οποία έμειναν μαζί έως το 1990. Τελευταία σύντροφος της ζωής του ήταν η ηθοποιός Νάντια Μουρούζη.

ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

Το 1994 τιμήθηκε από το Κέντρο Μελέτης και Έρευνας του Ελληνικού Θεάτρου – Θεατρικό Μουσείο με το έπαθλο «Αιμίλιος Βεάκης» για τις ερμηνείες του στις παραστάσεις της διετίας 1993-1994 («Το Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ» των Φράνσις Γκούντριτς και Άλμπερτ Χάκετ καθώς και στις «Τραχινίες» του Σοφοκλή).

Δίδαξε υποκριτική στη σχολή του Κωστή Μιχαηλίδη και σε σεμινάρια του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος.
Διετέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής της Δραματικής Σχολής Ίασμος.
Διετέλεσε πρόεδρος της Συνδικαλιστικής Επιτροπής του ΚΘΒΕ από το 1977 έως το 1980.

Παράλληλα με την καλλιτεχνική του πορεία ασχολήθηκε ενεργά και με τα κοινά, ως εκλεγμένος δημοτικός Σύμβουλος στο Δήμο Πειραιά (1986-1990), κατέχοντας θέση Αντιδημάρχου Πολιτισμού το 1986.

ΘΑΝΑΤΟΣ

Πέθανε αιφνίδια στις 8 Αυγούστου 2004, σε ηλικία 70 ετών, έχοντας αποσυρθεί από την καλλιτεχνική σκηνή και ζώντας μακριά από τα «φώτα» της δημοσιότητας.